Në shkollat e mesme të Prishtinës, mijëra nxënës lëvizin çdo ditë nëpër klasa të mbipopulluara, ku mësimdhënësit përpiqen me përkushtim të zhvillojnë orët mësimore, por rrallë u krijohet hapësirë për të folur rreth respektit, sigurisë apo dhunës me bazë gjinore. Me bashkëpunim të kufizuar midis shkollave, prindërve dhe fëmijëve, si dhe mungesën e psikologëve e punëtorëve socialë në shkolla, shumë të rinj rriten pa udhëzimet e nevojshme për të kuptuar shenjat e dhunës apo për të ditur se ku të kërkojnë ndihmë.
Shoqata e Avokateve NORMA ndërhyri për të thyer këtë heshtje, duke nisur një nismë që u ofroi nxënësve të shkollave të mesme një hapësirë të sigurt për të diskutuar hapur për dhunën me bazë gjinore. Përtej përkufizimeve bazike, programi i ndihmoi të rinjtë të njohin realitetet e dhunës në komunitetet e tyre, të kuptojnë të drejtat e tyre dhe të mësojnë rreth institucioneve të krijuara për t’i mbrojtur.
Gjatë gjithë kësaj nisme, 519 nxënës nga pesë shkolla të mesme në Prishtinë morën pjesë në ligjërata dhe punëtori që kombinuan ndërgjegjësimin, edukimin dhe dialogun. Për shumë prej tyre, ishte hera e parë që dhuna me bazë gjinore, të drejtat ligjore dhe mekanizmat e mbrojtjes diskutoheshin hapur. Përtej marrjes së njohurive, nxënësit filluan të ndërtonin besimin për të identifikuar abuzimin dhe për të folur kur diçka nuk ndjehej e drejtë. Fletëpalosjet e shpërndara gjatë sesioneve u dhanë atyre diçka konkrete për t’u rikthyer në mënyrë private ose për ta ndarë me bashkëmoshatarët, duke ofruar një mjet që e zgjati ndikimin edhe jashtë mureve të klasës. Mësimdhënësit shprehën interesim të madh për vazhdimin e sesioneve të ngjashme dhe shprehën gatishmëri për të integruar qasje të ndjeshme ndaj gjinisë në mësimdhënien e përditshme, duke ndihmuar në krijimin e klasave të bazuara në respekt dhe barazi.
NORMA e dinte se vetëm rritja e ndërgjegjësimit nuk mjaftonte. Për të nxitur ndryshim të qëndrueshëm, nisma përfshiu gjithashtu Drejtorinë Komunale të Arsimit, si dhe 15 drejtorë shkollash, 10 mësimdhënës dhe psikologë shkollorë, në mënyrë që institucionet të bëheshin pjesë e zgjidhjes. Këto takime hapën hapësirë për të diskutuar se si shkollat mund të reagojnë ndaj dhunës me bazë gjinore dhe të ndërtojnë besim mes nxënësve dhe profesionistëve.
Mësimdhënësit shqyrtuan gjithashtu tekstet dhe metodat mësimore përmes një qasjeje të ndjeshme ndaj gjinisë, duke pranuar se mënyra se si jepen mësimet dhe mënyra se si shkruhen materialet mund ose të forcojnë heshtje të dëmshme ose të nxisin barazi dhe respekt.
Ajo që filloi si një seri takimesh u shndërrua në një lëvizje më të gjerë. Mësimdhënësit, psikologët dhe udhëheqësit shkollorë u larguan me një ndjenjë më të fortë përgjegjësie, ndërsa nxënësit u pajisën jo vetëm me njohuri, por edhe me besimin se zëri i tyre ka rëndësi. Hap pas hapi, ndërgjegjësimi u shndërrua në angazhim institucional dhe shkollat në Prishtinë filluan të ndërmarrin hapa konkretë drejt krijimit të hapësirave të sigurta, të lira nga dhuna me bazë gjinore.
Nisma e Shoqatës së Avokateve NORMA “Mëso dhe Vepro për një Shoqëri pa Dhunë me Bazë Gjinore” u realizua me mbështetjen e Fondit të Grave të Kosovës (FGK), i Rrjetit të Grave të Kosovës (RrGK), financuar nga Agjencia Austriake për Zhvillim (ADA) dhe bashkëfinancuar nga Agjencia Suedeze për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ndërkombëtar (Sida), në vlerë prej 4,970 €, nga tetori 2021 deri në mars 2022. Nisma kontribuoi drejtpërdrejt në Programin e RrGK-së “Edukimi që transformon normat gjinore”.
