Dje, përfaqësues të shoqërisë civile u takuan me Raportuesin e Përhershëm të sapoemëruar të Parlamentit Evropian për Kosovën, z. Riho Terras, në Prishtinë, së bashku me këshilltarë të Parlamentit Evropian dhe përfaqësues të Zyrës së BE-së (BE) në Kosovë. Ata diskutuan për çështje që lidhen me hapësirën sociale, lirinë e medias, të drejtat e pakicave, sigurinë, sundimin e ligjit, barazinë gjinore dhe procesin e anëtarësimit në BE.
Nicole Farnsworth mori pjesë në emër të Rrjetit të Grave të Kosovës (RrGK), duke kërkuar nga Parlamenti Evropian që të trajtojë çështjet e barazisë gjinore në raportin e tij të ardhshëm.
Farnsworth foli për tri çështje kryesore që lidhen me avancimin e barazisë gjinore në Kosovë. Së pari, për pjesëmarrjen e grave në vendimmarrje, gratë kanë qenë të nënpërfaqësuara në Dialogun Kosovë-Serbi.
Miroslav Lajčák mban titullin Përfaqësuesi i Posaçëm i BE-së për Dialogun Beograd-Prishtinë dhe çështje të tjera rajonale të Ballkanit Perëndimor. Ai u emërua në vitin 2020 dhe mandati i tij fokusohet në normalizimin e marrëdhënieve midis Kosovës dhe Serbisë, si dhe përmirësimin e marrëdhënieve fqinjësore dhe pajtimin në rajonin e Ballkanit Perëndimor, z. Lajčák, rrallëherë ka konsultuar gratë, ndërsa as BE-ja dhe as Qeveria e Kosovës nuk kanë zhvilluar rregullisht takime me organizatat e grave të shoqërisë civile dhe me gra e burra të komuniteteve të ndryshme në veri dhe jug, në përputhje me angazhimet e BE-së për Agjendën e Grave, Paqes dhe Sigurisë.
Masat e BE-së gjithashtu kanë ndikuar në pjesëmarrjen e shoqërisë civile dhe veçanërisht të organizatave për të drejtat e grave (OSSHG) në procesin e anëtarësimit në BE. Në të kaluarën, OSSHG-të takoheshin me BE-në dhe Qeverinë përpara takimeve të Komitetit të Stabilizim-Asociimit dhe nën-komiteteve, por pas vendosjes së masave, këto takime janë ndërprerë. Ajo theksoi se këto dialogje duhet të vazhdojnë pavarësisht masave, pasi janë të rëndësishme për të diskutuar çështje kyçe ku shoqëria civile mund të mbështesë procesin.
Në Kosovë, gratë mbeten të nënpërfaqësuara në vendimmarrje në të gjitha nivelet. Edhe pse Ligji për Barazi Gjinore parashikon përdorimin e masave afirmative për të krijuar një balancë gjinore në të gjitha nivelet e qeverisjes dhe administratës publike, zyrtarët ende nuk kanë qartësi për zbatimin e rekrutimit të bazuar në meritë dhe masave afirmative. BE-ja mund të ofrojë më shumë qartësi dhe inkurajim në lidhje me këtë, si p.sh. përmes Pakos së Zgjerimit. Ajo gjithashtu përmendi nevojën për të institucionalizuar kontrollin e cilësisë së analizës së ndikimit gjinor nga qeveria dhe parlamenti si pjesë e procesit legjislativ dhe për të siguruar që reformat e lidhura me ndryshimin e ligjit për financat publike dhe atë për prokurimin publik të jenë transparente dhe të përfshijnë institucionalizimin e buxhetimit të përgjegjshëm gjinor, sipas angazhimeve të Objektivit të Zhvillimit të Qëndrueshëm 5 dhe Ligjit për Barazi Gjinore.
Së dyti, lidhur me dhunën me bazë gjinore, Farnsworth vlerësoi progresin e bërë nën udhëheqjen e Ministres së Drejtësisë për avancimin e kornizës ligjore. Ajo theksoi nevojën e mbetur për të ndryshuar Kodin Penal për ta harmonizuar atë me Direktivën e re të BE-së për Dhunën ndaj Grave, duke përfshirë përkufizime të qarta për format e ndryshme të krimeve kibernetike. Ajo falënderoi Komisionin Evropian për trajtimin e dhunës me bazë gjinore në kapitullin e Sundimit të Ligjit në pakon e zgjerimit dhe kërkoi që raporti i vitit të ardhshëm të adresojë nevojën për shërbime cilësore, të fokusuara te viktimat, nën kapitullin e politikave sociale. Në gjyqësor, monitorimi i RrGK ka treguar se dënimet e ulëta vazhdojnë, dhe raste të “pajtimeve” ose tërheqjes së grave nga rastet janë ende të pranishme, edhe pse kjo nuk është ligjërisht e mundur në rastet penale kur ndjekja penale bëhet automatikisht. Për më tepër, qeveria qendrore duhet të bashkëpunojë më mirë me komunat për të ndarë burime njerëzore të mjaftueshme për Qendrat për Punë Sociale për trajtimin e rasteve të dhunës me bazë gjinore, në përputhje me kornizën ligjore.
Së treti, Farnsworth foli për situatën ekonomike të grave, duke theksuar se Kosova ka pjesëmarrjen më të ulët të grave në tregun e punës në Ballkanin Perëndimor, me vetëm dy nga 10 gra të punësuara. Ligji i Punës kontribuon në diskriminimin me bazë gjinore në punësim, pasi punëdhënësit përpiqen të shmangin pagesën për pushimin e lehonisë. Ligji është në proces të ndryshimit për tetë vite dhe sërish këtë vit është hequr nga kalendari legjislativ. Ai duhet të harmonizohet urgjentisht me Direktivën e BE-së për Balancën Punë-Jetë për të rritur pjesëmarrjen e grave në tregun e punës. Një çështje tjetër kryesore është zgjerimi i disponueshmërisë së kujdesit për fëmijët dhe shërbimeve të tjera të kujdesit, që është parashikuar në Strategjinë Kombëtare të Zhvillimit dhe Agjendën e Reformës në Kosovë, edhe pse nevojiten përpjekje të mëtejshme për të plotësuar nivelin e kërkesës.
Farnsworth kërkoi nga Parlamenti Evropian të trajtojë këto çështje në raportin e tij të ardhshëm. Ajo gjithashtu theksoi nevojën për dialog të vazhdueshëm midis BE-së dhe shoqërisë civile lidhur me procesin e anëtarësimit në BE dhe cilësinë e reformave në kuadër të Agjendës së Reformës në Kosovë. Ajo ndau gjithashtu dy publikimet më të fundit të RrGK- së: Një Komentim mbi Raportin për Kosovën dhe mbi Planin e Rritjes dhe Agjendën e Reformave për Kosovën.
